Προηγούμενα έργα πληροφοριακής παιδείας

Τα Σχολεία πάνε Βιβλιοθήκη!

Τι έχει να προσφέρει μια βιβλιοθήκη και το βιβλίο στους μαθητές του 21ου αιώνα;

Ποτέ μου δεν είδα την τάξη μου τόσο ήσυχη συγκεντρωμένη όσο παρακαλουθώντας αυτό το πρόγραμμα

Προφορικό σχόλιο δασκάλου – συνοδού τάξης δημοτικού σχολείου στην Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πατρών

Ξεπεράσατε τις προσδοκίες μικρών και μεγάλων, κεντρίσατε το ενδιαφέρον των παιδιών τα οποία το ευχαριστήθηκαν πολύ, και ήταν τόσο ζωντανή όλη η περιήγηση στη βιβλιοθήκη … Στη διάρκεια της ξενάγησης, σκεφτόμουν κάτι που ήθελα να το εκφράσω: ένιωθα μετά από πολύ καιρό πως δεν είμαι στην Ελλάδα, αλλά στο εξωτερικό.

Γραπτό σχόλιο δασκάλας συνοδού Ελ.Δ.

Περισσότερα από 600 από 10 σχολειά της Αχαΐας όλων των βαθμίδων παρακολούθησαν τις δράσεις παιγνιώδους μάθησης που διοργάνωσε η Βιβλιοθήκη στα πλαίσια του Προγράμματος του Πανεπιστημίου Πατρών «Το Σχολείο πάει Πανεπιστήμιο» μεταξύ 26 Μαρτίου – 10 Απριλίου 2013:

“Από τις Αρχαίες Πλάκες στα Tablets”
“Κυνήγι του Χαμένου Βιβλίου” και
“Το Φιδάκι της Γνώσης”

Πρόκειται για τρία ευέλικτα προγράμματα συνεργατικής παιγνιώδους μάθησης (collaborative game-based learning) με την αξιοποίηση της εκπαιδευτικής τεχνολογίας και ειδικότερα των τρισδάστατων εικονικών περιβαλλόντων μάθησης (3d virtual immersive environments). Τα προγράμματα περιελάμβαναν τις εξής δράσεις και στάδια:

Διαδραστική περιήγηση στη Βιβλιοθήκη
Ομαδικό παιχνίδι γνώσεων για το βιβλίο και τη βιβλιοθήκη
Γνωριμία με το τμήμα παιδικών βιβλίων
Πολυμεσική παρουσίαση & εμβύθιση στην ιστορία του βιβλίου μέσω τρισδιάστατων εικονικών περιβαλλόντων μάθησης
Επίδειξη χρήσης & ομαδοσυνεργατική δραστηριότητα σε tablets pc
Διαδραστική περιήγηση στη Βιβλιοθήκη

Τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να εξερευνήσουν και να γνωρίσουν το περιβάλλον της βιβλιοθήκης, την οργάνωση και τον τρόπο λειτουργίας της με έναν ευχάριστο τρόπο που εμπλουτίζει τη σκέψη τους και τα ενθαρρύνει να μυηθούν στο συναρπαστικό κόσμο του βιβλίου και της γνώσης.

Η γνωριμία με το τμήμα παιδικών βιβλίων – Το Κυνήγι του Χαμένου Βιβλίου

Σκοπός της δράσης ήταν τα παιδιά να κατανοήσουν και να πραγματοποιήσουν τις πιο απλές λειτουργίες χρήσης μίας βιβλιοθήκης μέσω της παιγνιώδους μάθησης. Τα παιδιά έπρεπε – αφού τους είχε παρουσιαστεί συνοπτικά ο τρόπος αναζήτησης βιβλίων στο πρόγραμμα που διαθέτει η ΒΚΠ για το σκοπό αυτό – να συμπληρώσουν φόρμες με τα στοιχεία των βιβλίων που αναζητούσαν. Μετά, με τη βοήθεια του προσωπικού, έψαχναν τα βιβλία στα ράφια. Κάθε βιβλίο που έβρισκαν, περιείχε ένα κομμάτι μαγνητικό παζλ που τοποθετούσαν σε πίνακα. Στο τέλος της δραστηριότητας, όλα τα κομμάτια του παζλ συνέθεταν την αφίσα για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 2012.

Πολυμεσική παρουσίαση & εμβύθιση στην ιστορία του βιβλίου – Από τις Αρχαίες Πλάκες στα Tablets

Η σύγχρονη τεχνολογία των τρισδιάστατων εικονικών περιβαλλόντων μάθησης μας επιτρέπει να κατασκευάσουμε περιβάλλοντα και να σχεδιάσουμε εκπαιδευτικές δράσεις που δε μπορούν να πραγματοποιηθούν στον φυσικό κόσμο. Έτσι τα παιδιά είχαν την μοναδική εμπειρία γνωριμίας της ιστορίας του βιβλίου ταξιδεύοντας πίσω στον χρόνο την επίσκεψη στα εξής λεπτομερή και ρεαλιστικά περιβάλλοντα μάθησης:

Αρχαίες Τοιχογραφίες – Σπηλιά 32.000 πΧ – Λασκό Γαλλίας
Μεσοποταμία – Πλάκες και Γραφή – κοιλάδα του Ουρ – 3.500 πΧ.
Αρχαία Ελλάδα – Γραμμική Α & Β’
Φοινίκη – Εφεύρεση του Αλφαβήτου
Αίγυπτος – Βιβλιοθήκη Αλεξάνδρειας – Πάπυροι
Βυζαντινό Μοναστήρι – Αντιγραφή χειρογράφων
Μεσαίωνας – Εφεύρεση Τυπογραφίας
Το μέλλον του βιβλίου & της γνώσης

Στα πλαίσια αυτών των εικονικών επισκέψεων έγινε επίδειξη του πολιτισμού, των αρχαίων μνημείων, αντικειμένων ή μηχανών, συζήτηση και εκπαιδευτικές δραστηριότητες παιγνιώδους μάθησης προσαρμοσμένες στην ηλικία των μαθητών που εμβάθυναν στις πολύπλευρες κοινωνικές προεκτάσεις και στη σημασία της γνώσης.

Ομαδοσυνεργατική δραστηριότητα σε Tablet PCs

Στη συνέχεια, στα πλαίσια του προγράμματος “Από τις Αρχαίες Πλάκες στα Tablets” τα παιδιά αναγνωρίζοντας τις τεράστιες αλλαγές που έχει επιφέρει η σύγχρονη τεχνολογία στον τομέα των βιβλίων, χρησιμοποίησαν tablets προκειμένου να αποτυπώσουν τις εντυπώσεις τους από την επίσκεψή τους στη ΒΚΠ. Χρησιμοποιώντας γραφίδες και δουλεύοντας σε ομάδες, τα παιδιά απεικόνισαν οπτικά τις εντυπώσεις και γνώσεις που είχαν αποκομίσει.

Αποτελέσματα Αξιολόγησης

Για την αξιολόγηση των δράσεων συντάχθηκε ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από 28 εκπαιδευτικούς – συνοδούς των τάξεων που επισκέφθηκαν τη Βιβλιοθήκη και συμμετείχαν στη δράση. Από αυτούς, το 81% δήλωσε ότι τα παιδιά απέκτησαν νέες δεξιότητες, [απαντήσεις: Συμφωνώ & Συμφωνώ πλήρως] και το 85% ότι βοήθησε τα παιδιά να αποκτήσουν ή ενισχύσουν τη θετική στάση τους απέναντι στο βιβλίο. Επίσης σε ποσοστό 98% συμφώνησαν ότι τα 3d εικονικά περιβάλλοντα μάθησης βοήθησαν τόσο στην απομνημόνευση εννοιών και γεγονότων, όσο και στην καλύτερη κατανόηση της ιστορίας. Ως αποτέλεσμα 27 από τους συνοδούς εκπαιδευτικούς εξέφρασαν την επιθυμία τους να επισκεφθούν στο μέλλον πάλι την Βιβλιοθήκη και να συμμετάσχουν στα εκπαιδευτικά της προγράμματα.

Παρατηρήσεις:

Ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός των προγραμμάτων έγινε από τους Στυλιανό Μυστακίδη και Φιερούλα Παπαδάτου. Η επιμέλεια της δράσης “Από τις Πλάκες της Αρχαίας Μεσοποταμίας στα Tablets” έγινε από τον Στυλιανό Μυστακίδη, της δράσης “Κυνήγι του Χαμένου Βιβλίου” από τη Φιερούλα Παπαδάτου και της δράσης “Το Φιδάκι της Γνώσης” από τους Φιερούλα Παπαδάτου και Γιάννη Τσάκωνα.

Θερμές ευχαριστίες στον κ. Νίκο Αβούρη, Καθηγητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Αναπληρωτή Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών, καθώς και στο προσωπικό του Εργαστηρίου Διαδραστικών Τεχνολογιών για την ευγενική παραχώρηση φορητών υπολογιστών tablets.

Ανοικτό Εργαστήριο Πληροφοριακής Παιδείας

Το Ελληνικό Πανεπιστήμιο έχει ως αποστολή τη διάπλαση και προετοιμασία ολοκληρωμένων πολιτών. Ο σημερινός φοιτητής μετά το πέρας των σπουδών του αντιμετωπίζει την πρόκληση της δύσκολης τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας. Στην Κοινωνία της Γνώσης ο ρυθμός παραγωγής νέων πληροφοριών και γνώσης σε όλα τα επιστημονικά πεδία αυξάνεται εκθετικά και μια βασική δεξιότητα για κάθε φοιτητή, τόσο κατά τη διάρκεια των σπουδών του, όσο και κατά την επαγγελματική του σταδιοδρομία, είναι ο αποτελεσματικός χειρισμός της πληροφορίας και η πρόσκτηση νέων γνώσεων, στάσεων και δεξιοτήτων. Για την ενθάρρυνση απόκτησης Ψηφιακών Δεξιοτήτων Πληροφοριακής Παιδείας (Information Literacy) το 2012 προτάθηκε η διεξαγωγή ενός εκπαιδευτικού προγράμματος μεικτής μάθησης που θα συνδυάζε δραστηριότητες παραδοσιακής και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης. Ο όρος “εργαστήριο” συνδέθηκε με την έμφαση στην ενεργή μάθηση, δηλαδή την πρακτική εξάσκηση των συμμετεχόντων στις νέες έννοιες και δεξιότητες.

Το Ανοιχτό Εργαστήριο Πληροφοριακής Παιδείας σχεδιάστηκε λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ανάγκες των μεταπτυχιακών φοιτητών και υποψήφιων διδακτόρων του Πανεπιστημίου Πατρών. Με το πέρας του Ανοιχτού Εργαστηρίου Πληροφοριακής Παιδείας, οι συμμετέχοντες ήταν σε θέση:

να κατανοούν τη σημασία και τις πτυχές της Πληροφοριακής Παιδείας (Information Literacy) για την ακαδημαϊκή και επαγγελματική τους διαδρομή,
να αναζητούν, χειρίζονται, οργανώνουν, αξιολογούν και συνθέτουν αποτελεσματικά διαχρονικά χρήσιμη πληροφορία για μάθηση και έρευνα και
να κατέχουν και εξασκούν αποτελεσματικές τεχνικές δια βίου μάθησης

Βασική επιδίωξη του Εργαστηρίου Ψηφιακών Δεξιοτήτων Πληροφορίας ήταν να προσφέρει μια σύγχρονη, ευχάριστη και ταυτόχρονα αποδοτική εμπειρία ενεργής μάθησης με συνδυασμό μεθόδων σύγχρονης μάθησης, άτυπης κοινωνικής μάθησης και ασύγχρονης ατομικής μελέτης κι εξάσκησης.

Για την αποσύνδεση του εν λόγω προγράμματος από τη δομή τυπικών πανεπιστημιακών μαθημάτων κρίθηκε σκόπιμη η μετατόπιση από το αυστηρά δασκαλοκεντρικό μοντέλο προς μια φιλοσοφία που εστιάζε στον εκπαιδευόμενο. Αυτό έγινε με την οικοδόμηση μιας ανοιχτής κοινότητας πρακτικής (community of practice) για την ενθάρρυνση ισότιμης μάθησης (peer-to-peer learning) μεταξύ των συμμετεχόντων και με διεξαγωγή τόσο σε τάξη, όσο και εξ’ αποστάσεως – υβριδική ή μεικτή μάθηση (blended learning).

Πιο συγκεκριμένα εφαρμόστηκε το μοντέλο Action-based Learning με επίκεντρο συγκεκριμένους μαθησιακούς στόχους και δεξιότητες. Το Ανοικτό Εργαστήριο διεξάχθηκε με εβδομαδιαίες συναντήσεις διάρκειας μίας ώρας (60’), κάθε Τετάρτη 6-7 το απόγευμα. Επίσης κάθε συνεδρία συνοδευόταν από ατομικές ή ομαδικές δραστηριότητες διάρκειας 60’ έως 90’. Η μάθηση των συμμετεχόντων αξιολογήθηκε και πιστοποιήθηκε από την συμμετοχή στις εβδομαδιαίες συνόδους και κυρίως από την εκπόνηση των εκάστοτε δραστηριοτήτων και εκτέλεση εργασιών στα δύο περιβάλλοντα μάθησης.

Το πρόγραμμα σπουδών σχεδιάστηκε γύρω από τους εξής θεματικούς πυλώνες:

Πληροφοριακή Παιδεία (Information Literacy)
Ακαδημαϊκή Ανάπτυξη
Διά Βίου Μάθηση
Επαγγελματική Ανάπτυξη

Η επιλογή των εργαλείων και πλατφορμών έγινε με γνώμονα την καλύτερη επίτευξη των μαθησιακών στόχων των συμμετεχόντων. Το Εργαστήριο υλοποιήθηκε μέσα στην πλατφόρμα SecondLife και για την ασύγχρονη μάθηση και υποστήριξη των συμμετεχόντων χρησιμοποιήθηκε ο συνεργατικός ιστότοπος του (wiki). Για τις ανακοινώσεις κι επικοινωνία με τους συμμετέχοντες αξιοποιήθηκε το blog του και η σελίδα της κοινότητας στο Facebook. Ο δε λογαριασμός στο Twitter ήταν http://twitter.com/OpenWorkshopUoP και το hashtag που χρησιμοποιήθηκε το #owilupatras. Επίσης αξιοποιήθηκαν και τα Έγγραφα Google.

Στο Εργαστήριο προσκλήθηκαν και δίδαξαν μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Πατρών, Καθηγητές άλλων Ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων, μέλη του προσωπικού της Βιβλιοθήκης καθώς και άλλα εξειδικευμένα μέλη της Ακαδημαϊκής Κοινότητας.