Την Παρασκευή 1η Νοεμβρίου 2024, στην Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών, οργανώθηκε η πολλαπλασιαστική εκδήλωση “Οι προοπτικές της Επιστήμης των Πολιτών για την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση και έρευνα” του χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ έργου CeOS_SE. Εκτός από τους από τους/ις συμμετέχοντες/ουσες που είχαν κάνει την προεγγραφή, η εκδήλωση κίνησε το ενδιαφέρον και των χρηστών της Βιβλιοθήκης που παρακολούθησαν αυτή την εκδήλωση και άκουσαν την ομάδα του έργου να παρουσιάζει τα αποτελέσματα του, τον ρόλο της Βιβλιοθήκης και το δίκτυο των εταίρων που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα γύρω από αυτό. Δόθηκε επίσης ο λόγος και σε ενδιαφέροντα έργα επικοινωνίας της επιστήμης της επιστήμης των πολιτών να μοιραστούν τις δικές τους καλές πρακτικές.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με δύο παρουσιάσεις από τη Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών. Ο Προϊστάμενος της ΒΚΠ Γιάννης Τσάκωνας, παρουσίασε την γενική εικόνα του έργου CeOS_SE, τι διαπραγματευόταν και τον ρόλο της Βιβλιοθήκης. Στη συνέχεια, η Θεοδώρα Καραΐσκου παρουσίασε τα αποτελέσματα του Πακέτου Εργασιών 5 που ηγήθηκε η Βιβλιοθήκη και εστίαζε στη θέση της ΕτΠ στα προγράμματα σπουδών των Τμημάτων Βιβλιοθηκονομίας & Επιστήμης της Πληροφόρησης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και υπογράμμισε τις απόψεις τόσο των φοιτητών όσο και του διδακτικού προσωπικού. Εκτός από την αναφορά που παρουσιάζει τα ευρήματα από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε με τη φοιτητική κοινότητα, η Βιβλιοθήκη δημοσίευσε στο YouTube κανάλι του έργου προσβάσιμες συνεντεύξεις από το διδακτικό προσωπικό.
Οι Nataša Dakić and Aleksandra Trtovac από την Univerzitetska biblioteka “Svetozar Marković”, παρουσίασαν τον “Οδικό Χάρτη της Επιστήμης των Πολιτών στα Βαλκάνια” και ποιες είναι οι προτάσεις που μπορούν να εφαρμόσουν οι βιβλιοθήκες. Η περίληψη του Οδικού Χάρτη και τα infographics του (που δημιουργήθηκαν την ομάδα της ΒΚΠ) μπορούν να βρεθούν μεταφρασμένα σε όλες τις γλώσσες του έργου στην συλλογή του CeOS_SE στο Zenodo . Τέλος, η Ηρώ Τζορμπατζάκη, Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων & Επιστημόνων της Πληροφόρησης παρουσίασε πως η βιβλιοθήκη της αντιμετωπίζει τις ανάγκες της κοινότητας που αφορούν την ΕτΠ στο πλαίσιο της εφαρμογής της ιδρυματικής πολιτικής για την ανοικτή επιστήμη.
Η επόμενη συνεδρία επικεντρώθηκε στην επικοινωνία της επιστήμης. Ο Μιχάλης Σιάλαρος, η Αναστασία Δοξανάκη και ο Χρήστος Παπαθεοδώρου παρουσίασαν το Ancient Science Portal από το Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έδωσαν έμφαση στην ανάγκη των πανεπιστημίων να είναι ενεργά όσον αφορά την επικοινωνία της επιστήμης και σημείωσαν πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυβερνούν πλέον την επικοινωνία με το κοινό, που τα κάνει, μαζί με τις εφαρμογές τους, απαραίτητα στον τρόπο που προσεγγίζεται και κινείται το ενδιαφέρον του, ιδιαίτερα του νεότερου σε ηλικία.
Η Στεφανία Οικονόμου από την Web2Learn, εταίρος στο “αδελφό” έργο του CeOS_SE LibOCS, παρουσίασε πως η ΕτΠ, ενδυναμωμένη από τις βιβλιοθήκες, υποστηρίζει την ανοικτή καινοτομία. Παρουσίασε, επίσης, ολόκληρο τον κατάλογο έργων του Web2Learn που υποστηρίζουν την συμπερίληψη και την ενεργή κοινωνική δραστηριοποίηση των Ουκρανών προσφύγων μέσα από τις βιβλιοθήκες. Επισήμανε ότι οι βιβλιοθήκες μέσω της ανοικτής καινοτομίας μπορούν να ενδυναμώσουν την κοινωνική ανθεκτικότητα σε εποχές με ιδιαίτερες δυσκολίες. Ακόμη ένα παράδειγμα που έδωσε η Στεφανία είναι το έργο GROMADA που ερευνά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που αναδύονται από τον πόλεμο.
Η τρίτη συνεδρία εστίασε στις φυσικές επιστήμες, παρουσιάζοντας μια σειρά από έργα και μελέτες που έχουν ως κύρια βάση τους πολίτες. Ο Καθηγητής Σίνος Γκιώκας από το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, παρουσίασε το έργο “Ορνιθόπολις”, ένα από τα πρώτα έργα ΕτΠ του ιδρύματος. Το έργο παρείχε ευκαιρίες για παρατήρηση πουλιών στο αστικό περιβάλλον και βοήθησε μαθητές/ριες της πόλης να ενισχύσουν τις γνώσεις τους όσον αφορά την πανίδα των πουλιών. Υπογράμμισε τις αλλαγές στο αστικό περιβάλλον και βιοποικιλότητα, και αποκάλυψε ότι στο έργο τους αποκαλύφθηκε ότι η αποτελεσματικότητα των παρατηρήσεων σχετιζόταν με τις κοινωνικές και οικονομικές πτυχές των συμμετεχόντων.
Η Νικολέττα Σιδηροπούλου από την iSea GR παρουσίασε τις αρετές της ΕτΠ και τις προκλήσεις της εγκυρότητας των δεδομένων που συλλέγονται από τους πολίτες. Μοιράστηκε εντυπωσιακούς αριθμούς από τον μεγάλο κατάλογο των δραστηριοτήτων της iSea GR, που επιδεικνύουν την δύναμη της δραστηριοποίησης των πολιτών, όπως, 610.000 παρατηρήσεις από 20.000 παρατηρητές. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, μια κομβική ανησυχία παρουσιάστηκε: το άνοιγμα των δεδομένων μπορεί συχνά να οδηγήσει σε κίνδυνο που διακινδυνεύει την προστασία κάποιων ειδών προς εξαφάνιση. Συνεπώς η ΕτΠ χρειάζεται επίβλεψη και προσοχή. Η iSea GR πραγματοποίησε την επόμενη ημέρα ένα BioBlitz στο Εθνικό Πάρκο υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς, προσφέροντας στους/ις συμμετέχοντες/ουσες έναν πολύ παραγωγικό συνδυασμό θεωρίας και πρακτικής εξάσκησης.
Η Διαμαντίνα Νικολάου παρουσίασε την μεγάλη εικόνα της ΕτΠ και της βιοποικιλότητας. Ένα μέρος της μελέτης, που πραγματοποιήθηκε με την Καθηγήτρια Μαρία Πανίτσα, ανήκουν και οι δύο στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, ήταν αφιερωμένο τοπίο των βιβλιογραφικών αναφορών. Ένα από το πιο σημαντικά ευρήματα είναι ότι οι χώρες με το περισσότερο ενδιαφέρον είναι οι ανεπτυγμένες, οι λεγόμενες χώρες της βιόσφαιρας, και λιγότερο οι χώρες των οικοσυστημάτων. Πραγματοποίησαν επίσης και μια έρευνα με περισσότερους από 400 συμμετέχοντες.
Η Χρυσή Καραπαναγιώτη, Καθηγήτρια του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Πατρών, παρουσίασε δύο έργα για την παρακολούθηση των θαλάσσιων αποβλήτων και πως οι πολίτες μπορούν να βοηθήσουν. Το International Pellet Watch είναι ένα παγκόσμιο πρόγραμμα παρακολούθησης εθελοντών που συλλέγει δεδομένα και παρακολουθεί την κατάσταση της μόλυνσης των ωκεανών. Το έργο καλύπτει περισσότερες από 200 περιοχές ανά τον κόσμο και επικεντρώνεται στους επίμονους οργανικούς ρύπους, οι οποίοι, λόγω της βιο-συσσωρευτικής τους φύσης στους υδάτινους οργανισμούς και ανθρώπους, ρυθμίζονται από διεθνείς συμφωνίες. Το έργο Ocean Travellers παρακολουθεί οργανισμούς που μεγαλώνουν σε απορρίμματα που επιπλέουν και ταξιδεύουν στον ωκεανό. Μετά, αυτοί εμφανίζονται σε καινούριες τοποθεσίες και πιθανώς εισβάλλουν και εγκαθίστανται σε βιοσυστήματα ακτογραμμών με εχθρικές επιπτώσεις.
Η Σταυρούλα Κορδέλλα, ερευνήτρια του Κέντρου “Εριφύλλη”, συνέχισε συζητώντας για το πως η ΕτΠ βοηθάει στην ανίχνευση μόλυνσης από τα μικροπλαστικά στις ακτές και την θάλασσα. Μας έδειξε πως εφαρμόστηκε το παιχνίδι ΕτΠ για όλες τις ηλικίες “Το Μεγάλο Κυνήγι των Μικροπλαστικών” για την καταγραφή μικροπλαστικών και μεσοπλαστικών στην ακτογραμμή της Ελλάδας.
Το τελευταίο μέρος αφιερώθηκε στα συμπεράσματα. Τόσο οι ερευνητές όσο και οι βιβλιοθηκονόμοι συμφώνησαν ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ τους, ακόμη και αν δεν είναι τόσο προφανής και πάνω σε αυτή μπορούν να υπάρξουν περισσότερες συνεργασίες. Η εκδήλωση έκλεισε με την άποψη ότι τα αποτελέσματα του έργου δεν ταυτίζονται με το αποτυπωμά του. Ο συνολικός αντίκτυπος του έργου κρίθηκε δυνατότερος και βαθύτερος από τον αναμένομενο.