COVID-19: δράσεις, εργαλεία, καλές πρακτικές και σημεία επαφής στην Ελλάδα

Tο Ερευνητικό Κέντρο “Αθηνά”, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Εθνικού Κόμβου Ανοικτής Πρόσβασης στο OpenAIRE, στον οποίο συμμετέχει και ο ΣΕΑΒ, και του Εθνικού Κόμβου RDA, σας προσκαλεί την Παρασκευή 10 Απριλίου στις 12.00 το μεσημέρι σε ανοιχτό webinar με τίτλο “COVID-19: δράσεις, εργαλεία, καλές πρακτικές και σημεία επαφής στην Ελλάδα”. Το διαδικτυακό σεμινάριο προκύπτει από την ανάγκη να συλλεχθούν και να προωθηθούν μαζικά στην ελληνική ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα οι προσπάθειες και η γνώση όλων μας στη διαχείριση της κρίσης του ιού:

  • από τις ερευνητικές υποδομές και τις πιο εξειδικευμένες υπηρεσίες που αναπτύσσουν,
  • στην πρόσβαση σε και χρήση ηλεκτρονικών πηγών, εργαλείων και αποθετηρίων δεδομένων,
  • σε πρωτοβουλίες των επιστημονικών πεδίων της Υγείας και της Βιοπληροφορικής.

Επιπλέον, αναδεικνύει τη σημαντικότητα της Ανοικτής Επιστήμης για το διαμοιρασμό των δεδομένων, την ανοικτή πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις, την ανάπτυξη και διαχείριση ανοικτού λογισμικού έρευνας και τη συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων μερών (stakeholders) στον κύκλο ζωής της έρευνας.

Το webinar στοχεύει στη μεταξύ μας γνωριμία, στη διαμόρφωση κοινής αντίληψης και στην συντονισμένη απάντηση στα ερωτήματα που τίθενται καθημερινά από ερευνητικές ομάδες και ανεξάρτητους ερευνητές, ενισχύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την επιστημονική επικοινώνηση (scholarly communication) και την υποστήριξη που παρέχεται από τους οργανισμούς μας σε εθνικό επίπεδο.

Το υλικό που θα συλλεχθεί για την πραγματοποίηση του webinar, συμπεριλαμβανομένων των συζητήσεων που θα ακολουθήσουν, καθώς και του αποτελέσματος μιας πρώτης ανασκόπησης για σχετικές πηγές στην Ελλάδα, θα διαμορφωθεί έτσι ώστε να αποτελέσει έναν εθνικό οδηγό που, με τη βοήθεια όλων, θα διαμοιραστεί ανοιχτά σε emailing lists ερευνητικών κοινοτήτων και ομάδων σε όλη την επικράτεια.

Εάν επιθυμείτε να παρακολουθήσετε το OpenAIRE & RDA webinar “COVID-19: δράσεις, εργαλεία, καλές πρακτικές και σημεία επαφής στην Ελλάδα”, μπορείτε να συμπληρώσετε τη φόρμα δήλωσης συμμετοχής στην οποία δίνονται και πληροφορίες σύνδεσης.

Ερευνητικά άρθρα και επιστημονική πληροφόρηση για τον COVID-19

Τα φαινόμενα έξαρσης της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 έχουν οδηγήσει πολλούς εκδότες επιστημονικής πληροφόρησης να ανοίξουν -έστω παροδικά- επιστημονικά άρθρα που εστιάζουν σε αυτόν τον ιό. Παράλληλα, ανοικτές υπηρεσίες και υποδομές πλαισιώνουν με τον τρόπο τους την αξιόπιστη πληροφόρηση στην οποία πρέπει να έχουν οι ερευνητές. Πλέον η κάθε νέα προσθήκη επισημαίνεται με μπλε ετικέτα, ενώ ο μέσος όρος χρόνου ανάγνωσης της ιστοσελίδας είναι 11,5 λεπτά.

Εκδοτικοί οίκοι

H Clarivate Analytics, δημιουργός του Web of Science, έχει δημιουργήσει ειδική ιστοσελίδα για τον κορωνοϊό με άρθρα, πηγές και νέα. Παράλληλα, το ερευνητικό της τμήμα συνέταξε μια σύντομη αναφορά σχετικά με τον κορωνοϊό για τους ερευνητές των Επιστημών Υγείας. Αντίστοιχες υπηρεσίες ενημέρωσης και ελεύθερης πρόσβασης σε άρθρα έχουν δημιουργήσει:

Βάσεις δεδομένων και αποθετήρια

H National Library of Medicine έχει δημιουργήσει σχετική ενότητα στην ιστοσελίδα της, στην οποία υπάρχουν -ενδεικτικά- πηγές για κλινικές δοκιμές και βιβλιογραφία για τις επείγουσες συνθήκες δημόσιας υγείας, ενώ στο αποθετήριο ερευνητικών δεδομένων GemBank, οι ερευνητές μπορούν να ‘κατεβάζουν’ ερευνητικά δεδομένα. Στην PubMed μια σχετική αναζήτηση για άρθρα σε πλήρη μορφή και με ελεύθερη πρόσβαση επιστρέφει 91.712 άρθρα (τελευταία ενημέρωση, 14:02, 1 Απριλίου 2020). Αντίστοιχη βάση έχει αναπτύξει το EuropePMC.

Για να βοηθήσει τους ερευνητές να αναζητούν ταυτόχρονα ελεύθερα άρθρα για το θέμα από πολλές και διαφορετικές πηγές, τo ScienceOpen έχει δημιουργήσει τη θεματική συλλογή Novel Coronavirus Disease COVID-19. Αυτή τη στιγμή (τελευταία ενημέρωση, 14:023 1 Απριλίου 2020) έχουν συγκεντρωθεί 127.891 επιστημονικά άρθρα, εκ των οποίων κάποια είναι προ-δημοσιεύσεις (pre-prints) σε ερευνητικά αποθετήρια, βλ. medRxiv και bioRxiv.

Μια ακόμη αξιόλογη προσπάθεια συγκομιδής πηγών, αλλά και ενημερωτικών άρθρων, έχει δημιουργήσει το Scitrus, μια εφαρμογή της Atypon που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη και προσομοιάζει των χρονολόγιων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Η βάση δεδομένων BioOne Complete παρέχει πρόσβαση σε πάνω από 200 άρθρα επιστημονικών περιοδικών που ευρετηριάζει.

Η βάση δεδομένων protocols.io έχει επίσης δημιουργήσει μια κοινότητα όπου αναρτώνται ερευνητικά πρωτόκολλα, τα οποία αξιολογούνται από ειδικούς και αναλόγως προτείνονται ή απορρίπτονται.

Πρωτόκολλα διατίθενται και από την υπηρεσία SpringerNature Experiments.

Το COVID-19 Protein Portal είναι μια πρωτοβουλία Ανοικτής Επιστήμης που επιτρέπει στους επιστήμονες να μοιράζονται πρωτεϊνικά αντιδραστήρια που σχετίζονται με το SARS-CoV-2. Στο πνεύμα της Ανοικτής Επιστήμης, το COVID-19 Protein Portal παρέχει τα αντιδραστήρια δωρεάν. Προκειμένου όμως να μεγιστοποιηθεί η καλύτερη χρήση των πόρων, οι ερευνητές καλούνται να παράσχουν μια σύντομη ερευνητική πρόταση που να περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο θα χρησιμοποιηθούν.

Οι εταιρείες d-wise και η Vivli συνεργάζονται για να επιταχύνουν τον διαμοιρασμό δεδομένων για τον COVID-19 και παραιτούνται από τα τέλη για ανωνυμοποίησης, κοινής χρήσης, αρχειοθέτησης και πρόσβασης σε όλες τις κλινικές δοκιμές που σχετίζονται με τον COVID-19. Η πρόσβαση στην πλατφόρμα της Vivli είναι ελεύθερη, αλλά απαιτεί πρώτα εγγραφή.

Η πλατφόρμα Meta αναπτύχθηκε με σκοπό να στηρίξει την βιοϊατρική έρευνα μειώνοντας το χρόνο αναζήτησης και βελτιώνοντας την ακρίβεια των αποτελεσμάτων. Η πλατφόρμα χρησιμοποιεί τεχνικές μηχανικής μάθησης για να μπορεί να εντοπίζει, να αναλύει και να διασυνδέει αυτόματα τις πιο πρόσφατες βιοϊατρικές προδημοσιεύσεις και εργασίες μεταφέροντας τη σχετική έρευνα στις τροφοδοτήσεις (feeds) του χρήστη, ακόμη και στο κινητό του, αλλά και αποστέλλοντας την κατευθείαν στο ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο. Ανάμεσα στις τροφοδοτήσεις υπάρχουν και για τον COVID-19.

Υπολογιστικές υποδομές

Το Research Infrastructures and COVID-19 Research είναι ένα σημείο συγκέντρωσης των Ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών, οι οποίες διαθέτουν υπολογιστικούς πόρους, υπηρεσίες και εργαλεία σε ερευνητές άλλων ομάδων για την εκτέλεση εργασιών ανάλυσης δεδομένων κατά του κορωνοϊου.

Το ΕΔΕΤ παρέχει πόρους πληροφορικής για την εκτέλεση εργασιών προσομοίωσης και μοντελοποίησης, καθώς και για την επεξεργασία δεδομένων και τεχνητή νοημοσύνη. Εάν είστε ερευνητής ή/και μέλος ερευνητικής ομάδας στην Ελλάδα, μπορείτε να αιτηθείτε άμεσα πρόσβαση στο Εθνικό Σύστημα HPC ARIS https://hpc.grnet.gr για την υποστήριξη της έρευνας σας για τον COVID-19 επικοινωνώντας με τον φορέα στη διεύθυνση hpc-info [at] lists.grnet.gr.

Το ELIXIR, ένας οργανισμός που συνδέει τα επιμέρους εθνικά κέντρα βιοπληροφορικής και το EMBL-EBI σε μια ενιαία Ευρωπαϊκή ερευνητική υποδομή για την έρευνα στις Επιστήμες Ζωής, διαθέτει μια σειρά από υπηρεσίες και δεδομένα, μεταξύ των οποίων και υπολογιστικές υποδομές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα εργαλεία και οι λύσεις λογισμικού που διατίθενται σε σχετική ιστοσελίδα.

Το Jack Ma Foundation και το Alibaba Foundation ίδρυσαν από κοινού το πρόγραμμα Global MediXchange για την καταπολέμηση του COVID-19, με την υποστήριξη του Alibaba Cloud Intelligence και του Alibaba Health. Στο Global MediXchange οι ερευνητές μπορούν (α) να κατεβάσουν σειρά εγχειριδίων από Κινέζους ιατρούς και νοσηλευτές που εργάζονται σε περιοχές έξαρσης του ιού, (β) να βρουν μια εφαρμογή για την επικοινωνία ερευνητών και νοσοκομειακού προσωπικού σε παγκόσμιο επίπεδο, και (γ) να ζητήσουν πρόσβαση σε ένα σύνολο προηγμένων υπολογιστικών συστημάτων για την επιτάχυνση της ανάπτυξης φαρμάκων και εμβολίων και τη βελτίωση της διαγνωστικής απεικόνισης και τον εντοπισμό του ιού.

Συστηματικές επισκοπήσεις

Δύο ενότητες άρθρων και πιο συγκεκριμένα συστηματικών επισκοπήσεων (systematic reviews) παρέχει η Cochrane Library με την πρώτη να ονομάζεται Coronavirus (COVID-19): evidence relevant to critical care και τη δεύτερη Coronavirus (COVID-19): infection control and prevention measures. Παράλληλα έχει δημοσιεύσει ιστοσελίδα με ενημερώσεις για τον κορωνοϊό, ενώ διατηρεί ανοικτή και την πρόσβαση σε μια βάση εγγραφής μελετών (study register).

Η πλατφόρμα Covidence δίνει πρόσβαση στους ερευνητές στις συστηματικές της επισκοπήσεις, αφού όμως πρώτα επικοινωνήσουν με το email support@covidence.org για την παροχή δωρεάν πρόσβασης.

Βίντεο και εικόνες

Νέα προσθήκη To MIT έχει δημιουργήσει ένα ανοικτό μάθημα που θα διαρκέσει έως τις αρχές Δεκεμβρίου 2020 με τίτλο “COVID-19, SARS-CoV-2 and the Pandemic” και η παρακολούθηση του είναι δωρεάν για όποιον ενδιαφέρεται.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει δημιουργήσει ένα κανάλι ανοικτών και δωρεάν μαθημάτων για τους επαγγελματίες και ερευνητές του κλάδου υγείας. Για να εγγραφεί κάποιος σε κάποιο μάθημα, όπως ενδεικτικά το “WHO Critical Care Severe Acute Respiratory Infection Training”, ή το “Clinical management of patients with COVID-19 – General considerations” χρειάζεται απλά να δημιουργήσει έναν κωδικό στην πλατφόρμα του Π.Ο.Υ.

To Protein Data Bank έχει δημιουργήσει μια ενότητα με εικονογραφήσεις και τρισδιάστατες μοντελοποιήσεις μοριακών δομών για την κατανόηση του COVID-19 και την αντιμετωπισή του.

Ερευνητικά δεδομένα

Το WikiData έχει δημιουργήσει το δικό του -περιεκτικό- κέντρο πληροφόρησης για τα ερευνητικά δεδομένα αναφορικά με τον COVID-19.

Corona VirusΠλήθος ερευνητικών δεδομένων επιδημιολογίας διαθέτει δωρεάν, αλλά κατόπιν εγγραφής στο σύστημα του, το GISAID Initiative, Global Initiative on Sharing All Influenza Data, απ’ όπου προέρχεται και η εικόνα (η οπτικοποίηση έγινε με το ανοικτό λογισμικό Nextstrain).

Το ZB MED – Information Centre for Life Sciences έχει δημιουργήσει έναν “περιηγητή” γονιδιώματος (genome browser) που επιτρέπει σε κάποιον να εξερευνήσει την ακολουθία  του στελέχους SARS-CoV-2 wuhCor1 (NC_045512v2), ενώ παράλληλα διαθέτει και μηχανισμούς για την εξερεύνηση στοιχισμένων ακολουθιών.

Βασισμένη στις υπηρεσίες του EMBL-EBI και του ELIXIR η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναπτύξει τη δική της πύλη δεδομένων, με ακολουθίες, πρωτεϊνικές δομές, βιβλιογραφία, κλπ.

Ένα σύνολο δεδομένων, το οποίο ενημερώνεται δυναμικά, από το Korea Centers for Disease Control & Prevention της Νότιας Κορέας βρίσκεται διαθέσιμο εδώ, ενώ ένα αντίστοιχο για την Ιαπωνία βρίσκεται εδώ εδώ, το οποίο τροφοδοτεί την οπτικοποίηση για την καταγραφή των κρουσμάτων στη χώρα.

Στην ελεύθερη έκδοση της βάσης δεδομένων Dimensions δίνονται σύνδεσμοι προς χιλιάδες άρθρα, αλλά το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό είναι η συγκομιδή ερευνητικών δεδομένων από διάφορα αποθετήρια, όπως το FigShare και το Zenodo. Παρόμοια συλλογή ερευνητικών δεδομένων διαθέτει και η πλατφόρμα Lens στο Human Coronaviruses Data Initiative.

Ερευνητές Πανεπιστημίων εγνωσμένης αξίας (βλ. Harvard Medical School, University of Oxford, Institut Paster, κοκ) έχουν αναρτήσει στο GitHub ένα αρχείο δεδομένων με εργαστηριακά επιβεβαιωμένες περιπτώσεις ασθενείας, το οποίο περιγράφουν σε επιστολή τους προς το περιοδικό The Lancet. Με βάση αυτά τα στοιχεία έχουν δημιουργήσει διαδραστικό χάρτη αναφοράς περιστατικών.

Επίσης, ένα αρχείο δεδομένων με γενετικές ακολουθίες για τον κορωνοϊό που έχει δημιουργήσει το National Center for Biotechnology Information βρίσκεται στο Wolfram Data Repository, το οποίο μάλιστα έχει δημιουργήσει το δικό του κέντρο ενημέρωσης.

Ερευνητές μηχανικής μάθησης έχουν δημιουργήσει ένα δυναμικό σύστημα προσομοίωσης των κρουσμάτων του ιού με βάση το επιδημιολογικό μοντέλο SEIR (Susceptible → Exposed → Infected → Removed).

Ένα σώμα κειμένων με πάνω από 280.000 επιστημονικά άρθρα για τον κορωνοϊό, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 13.000 με πλήρες κείμενο, έχει συλλεχθεί από διάφορες πηγές και παρέχεται ενιαία από το Allen Institute for AI.  Αυτό το σώμα κειμένων, που θα ενημερώνεται εβδομαδιαίως, προορίζεται να κινητοποιήσει τους ερευνητές για να εφαρμόσουν καινοτόμες τεχνικές εξόρυξης πληροφορίας και να παράξουν νέες ιδέες για την υποστήριξη της καταπολέμησης της μολυσματικής αυτής νόσου. Μαζί παρέχονται διάφορα εργαλεία εξόρυξης πληροφορίας. Με βάση αυτό το σύνολο δεδομένων, ερευνητές του Ερευνητικού Κέντρου “Αθηνά” παρέχουν μέσα από το εργαλείο BIP! Finder for CoVID-19 μια αξιολογική κατάταξη των εργασιών με βάση δείκτες βραχυχρόνιας και μακροχρόνιας απήχησης.

Χάρτες αναφοράς και δελτία κατάστασης

Αντίστοιχοι χάρτες αναφοράς με αυτόν που έχει ενσωματωμένο το GISAID διαθέτει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο οποίος μεταξύ πολλών άλλων δίνει ημερήσια δελτία της κατάστασης, το Τμήμα Πολιτικής Προστασίας της Ιταλικής Κυβέρνησης, το ισπανικό Υπουργείο Υγείας, η Βρετανική Κυβέρνηση, το Chinese Center for Disease Control and Prevention και το John Hopkins CSSE (Center for Systems Science and Engineering), τα δεδομένα του οποίου είναι διαθέσιμα εδώ. Μια πολύ καλή σύνοψη της κατάστασης με διάφορες αναλύσεις, π.χ. θνητότητας, δίνει το Our World In Data, ενώ ένας ακόμη αξιόλογος παγκόσμιος χάρτης αναφοράς βρίσκεται στο TrackCorona.

Για τη χώρα μας τα δεδομένα αναφοράς και τα δελτία κατάστασής βρίσκονται στον δικτυακό τόπο του ΕΟΔΥ, ενώ στο gov.gr παρέχονται και οπτικοποιούνται τα τρέχοντα στατιστικά στοιχεία.

Ένα αναλυτικό κέντρο πληροφόρησης με δεδομένα αναφοράς έχει δημιουργήσει και το European Centre for Disease Prevention and Control της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο δίνει τακτικές ενημερώσεις για τις Ευρωπαϊκές χώρες. Το σύνολο δεδομένων του ECDC της ΕΕ για πολλές χώρες της Ευρώπης διατίθεται από τον δικό του δικτυακό τόπο.

Χώροι συζήτησης

Ένα forum άμεσης κοινοποίησης των εξελίξεων και των αποτελεσμάτων ερευνών Εργαστηρίων και Μονάδων Υγείας βρίσκεται διαθέσιμο στο Virological.org.

Χρηματοδότηση

Μια “ζωντανή” βάση δεδομένων χρηματοδοτούμενων ερευνητικών έργων σε όλο τον κόσμο που σχετίζονται με την πανδημία βρίσκεται εδώ και παρέχει μια επισκόπηση των ερευνητικών έργων που έχουν αντιστοιχιστεί με τις προτεραιότητες του οδικού χάρτη του ΠΟΥ για τον συντονισμό της παγκόσμιας έρευνας.

Το επίσημο κέντρο πληροφόρησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις προσκλήσεις έργων στον τομέα της Έρευνας και Καινοτομίας κατά του COVID-19 βρίσκεται εδώ, ενώ σε ιστοσελίδα του Εuropean Research Area υπάρχουν όλες οι ενημερώσεις που αφορούν το πως επηρεάζονται από τον κορωνοϊό οι προσκλήσεις ερευνητικών έργων.

Η Frontiers έχει δημιουργήσει ένα ευρετήριο, όπου συγκεντρώνει τις διάφορες προσκλήσεις ερευνητικών έργων που χρηματοδοτούν δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς.

Ένας ακόμη κόμβος πληροφόρησης για την πρόοδο των πάσης φύσεως ερευνητικών προσκλήσεων βρίσκεται στο Research Professionals.

Φαρμακευτική πληροφορία

Στην πλατφόρμα  AdisInsight του εκδότη Springer μπορείτε να έχετε δωρεάν πρόσβαση σε προφίλ φαρμάκων και σε κλινικές δοκιμές για τον κορωνοϊό. Στην είσοδο της πλατφόρμας απαιτείται εγγραφή, η οποία είναι δωρεάν.

Αντίστοιχα, πληροφορίες δίνει και η βάση BioWorld της Cortellis με πίνακες για (α) υπό ανάπτυξη εμβόλια και θεραπευτικά μέσα, (β) διαγνωστικά εργαλεία, είτε στην αγορά είτε υπό ανάπτυξη, και (γ) κλινικές δοκιμές βιοφαρμακευτικών προϊόντων που επηρεάζονται από το COVID-19.

Το Liverpool Drug Interaction Group, μαζί με το University Hospital of Basel της Ελβετίας and Radboud UMC της Ολλανδίας, έχει δημιουργήσει μια μικρή συλλογή με αναφορές συνδυασμών φαρμάκων για τον κορωνοϊό.

Το BenchSci παρέχει μια -προσωρινά- αυτοσχέδια βάση στοιχείων στο GoogleDocs για αντιδραστήρια.

Συστήματα ομότιμης κρίσης

Για να επισπευθεί η διαδικασία αξιολόγησης επιστημονικών άρθρων οι μη κερδοσκοπικοί φορείς Outbreak Science και Code for Science & Society, υποστηριζόμενοι από το Wellcome Trust, δημιούργησαν την πλατφόρμα Outbreak Science Rapid PREreview, όπου ερευνητές μπορούν (α) να βρίσκουν προδημοσιεύσεις και τις αξιολογήσεις τους σε θεματικά αποθετήρια, όπως το bioRxiv και το medRxiv, (β) να ζητήσουν να αξιολογηθούν με γρήγορο και δομημένο τρόπο προδημοσιεύσεις που οι ίδιοι έχουν αναρτήσει και (γ) να κρίνουν οι ίδιοι προδημοσιεύσεις και να συνεισφέρουν στη βελτίωση των ερευνών.

Πηγές άλλων επιστημών

Μια πύλη για την καταγραφή των ερευνητικών έργων στους τομείς των κοινωνικών και ανθρωπολογικών μελετών είναι το World Pandemic Research Network.

Το Centre for Mathematical Modelling of Infectious Diseases έχει δημιουργήσει μια ενότητα με εργασίες για τη μαθηματική μοντελοποίηση της διάδοσης του ιού. Το δε αποθετήριο SSRN παρέχει πληροφόρηση για διάφορες άλλες όψεις της εκδήλωσης της πανδημίας του ιού, όπως την κοινωνιολογική, εκπαιδευτική, διοικητική, κλπ.

Αντίστοιχα, ένα κέντρο πληροφόρησης για τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού έχει δημιουργήσει ο oίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody’s, ενώ ανοικτές διατηρεί τις δημοσιεύσεις του γι’ αυτο το θέμα το Harvard Business Review.

Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ έχει δημιουργήσει μια οπτικοποιημένη μηχανή πλοήγησης στην αρθρογραφία του COVID-19, με έμφαση στις επιπτώσεις του στην εργασία, τις μετακινήσεις, το εμπόριο, κ.ο.κ.

Εργαλεία πρόσβασης σε βιβλιογραφία
Λογότυπο ΔΙΑΔΟΣΙΣΥπενθυμίζεται πως ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών υποστηρίζει την υπηρεσία διαδανεισμού ιατρικών άρθρων ΔΙΑΔΟΣΙΣ, η οποία δίνει τη δυνατότητα στο προσωπικό των Μονάδων Υγείας που είναι εγγεγραμμένες στο δίκτυο του GR-NET να αιτούνται το πλήρες κείμενο των επιστημονικών άρθρων που θεωρούν απαραίτητα για τη διεξαγωγή της ερευνητικής τους δραστηριότητας. Εάν κάποια νοσοκομειακή μονάδα δεν ανήκει στο εν λόγω δίκτυο, τότε μπορεί να εξυπηρετείται από την “αδελφή” υπηρεσία NILDE, στην οποία οι Μονάδες Υγείας αυτές θα πρέπει να δημιουργήσουν λογαριασμό στο σύστημα και να επιφορτίσουν τον βιβλιοθηκονόμο τους ή, αν δεν διαθέτουν, έναν διοικητικό υπάλληλο, για να καταθέτει τα αιτήματα βιβλιογραφίας. Και στις δύο περιπτώσεις, οι εξυπηρετούμενες Μονάδες Υγείας αναγνωρίζουν ότι τα αιτήματα ικανοποιούνται σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας των υπηρεσιών.
Σημαντική σημείωση: Οι εκδοτικοί οίκοι μπορούν να ανακαλέσουν οποτεδήποτε θελήσουν την ελεύθερη πρόσβαση στο περιεχόμενο που διαθέτουν και συνεπώς να χαθεί όπου δεν καλύπτεται από συνδρομές του ΣΕΑΒ ή της ΒΚΠ.

Ανακοίνωση για το πρόγραμμα EOSC Early Adopter

Η δεύτερη πρόσκληση του προγράμματος “Early Adopter” του European Open Science Cloud (EOSC) είναι πλέον ανοιχτή, με προθεσμία υποβολής αιτήσεων την 15η Οκτωβρίου του 2019, ώρα 18:00 (Ώρα Κεντρικής Ευρώπης).

Το EOSC (European Open Science Cloud) προσφέρει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών και τεχνολογιών που αφορούν (α) όλο τον κύκλο ζωής της έρευνας και (β) τη διαχείριση δεδομένων και αποτελεσμάτων επιστημονικών ερευνών, όπως είναι σύνολα δεδομένων, δημοσιεύσεις και λογισμικό. H συνδυασμένη χρήση τέτοιων τεχνολογιών δίνει τη δυνατότητα σε επιστημονικές κοινότητες να αντιμετωπίσουν σύνθετες ερευνητικές προκλήσεις.

Για μια περίοδο 6 έως 12 μηνών, ανάλογα με την πολυπλοκότητα της αίτησης, οι επιλεγμένοι αιτούντες θα λάβουν:

  • Υποστήριξη από το εξειδικευμένο προσωπικό παροχής υπηρεσιών, το οποίο θα επιτρέψει τη διασύνδεση των ερευνητικών δραστηριοτήτων τους με τους πόρους του EOSC.
  • Την απαραίτητη τεχνική υποδομή για τη πιλοτική εφαρμογή τεχνικών λύσεων. Σε αυτό συμπεριλαμβάνεται η πρόσβαση σε πόρους, όπως δεδομένα, εφαρμογές, λογισμικό και άλλες υπηρεσίες των εταίρων του EOSC-hub, σύμφωνα με τις ανάγκες της εκάστοτε ερευνητικής κοινότητας.
  • Πόρους μέχρι και 150 πυρήνες CPU, 300 GB μνήμης RAM, αποθηκευτικό χώρο έως και 2 TB για την ανάλυση των δεδομένων και 10 TB για τη μακροχρόνια διατήρηση. Παρ’ όλα αυτά, δεν αποκλείεται η πιθανή παροχή άλλων πόρων. Αν το έργο σας έχει απαιτήσεις υψηλότερης χωρητικότητας και δυναμικής, το EOSC-hub σας προτείνει να επικοινωνήσετε μαζί του μέσω e-mail στο early-adopter@mailman.eosc-hub.eu. Ο ακριβής προσδιορισμός των παρεχόμενων πόρων της κάθε επιλεγμένης αίτησης, θα καθοριστεί κατά περίπτωση, σε συνεργασία με τον αιτούντα κατά την τεχνική αξιολόγηση των προτάσεων.
  • Οικονομική υποστήριξη για την κάλυψη των ταξιδιωτικών εξόδων για κατά πρόσωπο (f2f) συναντήσεις και άλλων σχετικών εκδηλώσεων.

Στην υποστήριξη του EOSC-hub δεν συμπεριλαμβάνονται:

  • κόστος αναλώσιμων
  • μισθοδοσία

Κατά το τέλος της δοκιμαστικής φάσης, τα επιλεγμένα έργα θα έχουν την δυνατότητα κλιμάκωσης του ερευνητικού τους περιβάλλοντος, κινούμενα προς την κατεύθυνση ενός παραγωγικού χώρου πλήρους κλίμακας χωρητικότητας και δυνατοτήτων. Το στάδιο αυτό θα συμπεριλάβει δράσεις, όπως η επιλογή των υιοθετημένων τεχνολογιών και υπηρεσιών και η απόκτηση της απαιτούμενης χωρητικότητας για το στάδιο παραγωγής.

Οι υπηρεσίες και οι πόροι του προγράμματος παρέχονται από το έργο του EOSC-hub, του φορέα ολοκλήρωσης και παροχής υπηρεσιών για το EOSC, και τους εταίρους του, δηλαδή το OCRE, το OpenAIRE και το GÉANT.

Περισσότερα στην ιστοσελίδα https://eosc-hub.eu/eosc-early-adopter-programme-2nd-call

Εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης 2017 – από τη θεωρία στην πράξη

Η τρέχουσα Διεθνής Εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης 2017 (23-29 Οκτωβρίου 2017) μας προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία για να σας υπενθυμίσουμε τις έμπρακτες κινήσεις του Πανεπιστημίου Πατρών στον τομέα της Aνοικτής Πρόσβασης.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ

Λειτουργούμε το ιδρυματικο αποθετηριο “Νημερτής”. Η “Νημερτής” διαθέτει ελεύθερα το περιεχόμενο των τεκμηρίων της, κυρίως διπλωματικών εργασιών και διδακτορικών διατριβών, αλλά μπορεί να διαθέσει ανοικτά τις εργασίες, τα pre-prints και τις τεχνικές αναφορές σας. Σύμφωνα με πρόσφατες μετρήσεις, κατατάσσεται ως το πρώτο μεταξύ των ελληνικών ιδρυματικών αποθετηρίων και συμβάλλει στην εξωστρέφεια της έρευνας του Πανεπιστημίου Πατρών. Συμμετέχουμε στις κύριες ευρωπαϊκές υποδομές, όπως το OpenAIRE, το DRIVER και το DART. Για τους χρήστες του twitter παρέχονται ενημερώσεις μέσω του https://www.twitter.com/nemertesupatras.

Προκειμένου να εξυπηρετήσουμε τις εκδοτικές ανάγκες της ακαδημαϊκής κοινότητας για ανοικτές δημοσίευσεις, εχουμε αναπτύξει την “Πασιθέη“, μία πλατφόρμα πλήρους ηλεκτρονικής έκδοσης επιστημονικών περιοδικών Ανοικτής Πρόσβασης. Αυτή τη στιγμή στην “Πασιθέη” βρίσκονται 12 περιοδικά, πολλά εκ των οποίων έχουν τακτική και συχνή δημοσίευση, χάρη στο έργο των ακαδημαϊκών του Ιδρύματός μας. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα https://library.upatras.gr/oa.

ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ

Στηριζουμε τη δημοσίευση σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης μέσω οικονομικων ενισχύσεων ή μέσω της εξασφάλισεης εκπτώσεων στο κόστος δημοσίευσης (APC’s).

  • Στηρίζουμε τη δημοσίευση στα περιοδικά ανοικτής πρόσβασης του εκδοτικού οίκου BioMed Central-Springer. Σε αυτά εξασφαλίζουμε έκπτωση 15% στο κόστος δημοσίευσης και από το υπόλοιπο ποσό το 50% καλύπτεται από το Ίδρυμα μας. Η δράση υποστηρίζεται οικονομικά από τον ΕΛΚΕ του Πανεπιστημίου μας.
  • Συμμετέχουμε στην πλατφόρμα Open Libraries of Humanities (OLH), για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, στην οποία δημοσιεύονται περιοδικά και βιβλία ανοικτής πρόσβασης χωρίς κόστος δημοσίευσης για τους ερευνητές.
  • Είμαστε μέλος του προγράμματος Ανοικτής Πρόσβασης του εκδοτικού οίκου MDPI, παρέχοντας τη δυνατότητα στους ερευνητές μας να δημοσιεύουν άρθρα στα περιοδικά ανοικτής πρόσβασης του MDPI με έκπτωση 10% στο κόστος δημοσίευσης.
  • Μέσω της συμμετοχής μας στον Συνδεσμο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών και τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα SCOAP3, την τριετία 2014-2016 στηρίξαμε πάνω από 50 εργασίες σε περιοδικά του πεδίου της φυσικής υψηλής ενέργειας.

ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΥΜΕ

Έχουμε συντάξει λεπτομερείς οδηγούς για την Ανοικτή Πρόσβαση και τις διάφορες μορφές που κατά καιρούς προσλαμβάνει. Το εισαγωγικό βίντεο “Ανοικτή επιστήμη και Ανοικτή πρόσβαση: προκλήσεις και ευκαιρίες για την επιστημονική κοινότητα” από τον κ. Παναγιώτη Γεωργίου για την Ανοικτή Πρόσβαση και τη συνδεσή της με την Ανοικτή Επιστήμη είναι επίσης πολύ κατατοπιστικό.

Παράλληλα, με αφορμή τις διάφορες προσκλήσεις έργων και τις σχετικές υποχρεώσεις ή ευκαιρίες δημοσίευσης, επεξηγουμε τους τρόπους που ακαδημαϊκοί του Ιδρύματος μας μπορούν να δημοσιεύουν σε περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης.

  • Horizon 2020: Η Ανοικτή Πρόσβαση αποτελεί βασική αρχή του ερευνητικού προγράμματος Horizon 2020.
  • Open Access Pilot στο FP7: Σύμφωνα με την πρωτοβουλία αυτή, θα πρέπει να εξασφαλίζεται εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος Ανοικτή Πρόσβαση σε άρθρα που δημοσιεύονται σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά ως αποτέλεσμα ερευνητικών έργων -σε επτά (7) επιστημονικά πεδία- που χρηματοδοτούνται από το FP7.
  • EC/OpenAIRE FP7 post-grant Gold Open Access: Η πρωτοβουλία αυτή έχει στόχο την εφαρμογή των απαιτούμενων μέτρων στο ευρωπαϊκό ερευνητικό τοπίο που θα επιτρέψουν την υποστήριξη δημοσιεύσεων Ανοικτής Πρόσβασης σε ακαδημαϊκά περιοδικά ομότιμης κρίσης.

Δικτυωνόμαστε για να μπορούμε να συνδιαμορφώνουμε τις εξελίξεις στον τομέα της Ανοικτής Πρόσβασης. Υποστηρίζουμε τις πέντε αρχές του LIBER, της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ερευνητικών Βιβλιοθηκών, για τις διαπραγματεύσεις με τους εκδότες και για μία ορθολογική μετάβαση στην Ανοικτή Πρόσβαση.

OS3: Open Scholarship Summer Seminar

Η Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης (ΒΚΠ) του Πανεπιστημίου Πατρών, με τη συνεργασία και χορηγία του έργου FOSTER (Facilitate Open Science Training for European Research), διοργανώνει ένα διήμερο σεμινάριο με τίτλο “OS3: Open Scholarship Summer Seminar” με στόχο την ενημέρωση της Ακαδημαϊκής Κοινότητας για τις εξελίξεις σε θέματα επιστημονικών δημοσιεύσεων, ανοικτής πρόσβασης και γενικότερα ανοικτής γνώσης και επιστήμης. Το OS3 απευθύνεται κυρίως σε νέους ερευνητές και μέλη ΔΕΠ, μεταπτυχιακούς φοιτητές και υποψήφιους διδάκτορες από όλη την Ελλάδα. Στόχος του σεμιναρίου είναι οι συμμετέχοντες να έρθουν σε επαφή με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες δημοσίευσης υπό το καθεστώς της ανοικτής πρόσβασης, όπως επίσης και να τους εισάγει στις σύγχρονες πρακτικές διεξαγωγής και διαχείρισης της επιστημονικής έρευνας και των ερευνητικών αποτελεσμάτων

Κατά τη διάρκεια του διημέρου θα παρουσιαστούν τα παρακάτω θέματα, τα οποία θα αναλυθούν διεξοδικά από μέλη ΔΕΠ και έμπειρους ερευνητές, επιμελητές έγκυρων διεθνών επιστημονικών περιοδικών, εξειδικευμένο προσωπικό της ΒΚΠ και άλλων φορέων/οργανισμών πληροφόρησης και τεκμηρίωσης:

  • Ανοικτή επιστήμη και Ανοικτή πρόσβαση: προκλήσεις και ευκαιρίες
  • Βασικές αρχές της επιστημονικής δημοσίευσης
  • Δημοσίευσε την έρευνά σου με τον σωστό τρόπο (περιλαμβάνονται και ειδικές συνεδρίες με ερευνητές και μέλη ΔΕΠ με εμπειρία στην συγγραφή και επιμέλεια επιστημονικών εκδόσεων στις Φυσικές & Εφαρμοσμένες επιστήμες, στις επιστήμες υγείας και στις Ανθρωπιστικές επιστήμες)
  • Επιστημονικές δημοσιεύσεις Ανοικτής Πρόσβασης
  • Τα Ανοικτά Δεδομένα στην Κοινωνία της Γνώσης
  • Εργαλεία και πρακτικές διαχείρισης και προβολής της ερευνητικής διαδικασίας και των ερευνητικών αποτελεσμάτων
  • Επιστημονικές δημοσιεύσεις, ερευνητικά δεδομένα και πνευματικά δικαιώματα
  • Εθνικές και Ευρωπαϊκές πολιτικές και πρωτοβουλίες για επιστημονικές δημοσιεύσεις, την ανοικτή πρόσβασης και τα ανοικτά δεδομένα

Μπορείτε να βρείτε το αναλυτικό πρόγραμμα του σεμιναρίου στη σχετική ιστοσελίδα. Το OS3 θα διεξαχθεί στο χώρο της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών 10 και 11 Ιουλίου 2014. Οι θέσεις θα είναι περιορισμένες και για τη συμμετοχή σας απαιτείται προσωπική εγγραφή που μπορείτε να κάνετε εδώ [η φόρμα εγγραφής έχει πλέον κλείσει, λόγω συμπλήρωσης των διαθεσίμων θέσεων]. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνείτε με την κ. Παπαδάτου Φιερούλα (email: fiori@lis.upatras.gr, τηλ.:2610-969628).