Στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από το Erasmus+ έργου «Citizen-enhanced Open Science in Southeastern Europe Higher Education Knowledge hubs», η Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών (E10209090) διοργάνωσε την εκδήλωση «Per Scientia, Ad Astra: ενεργοί πολίτες και σκοτεινοί ουρανοί», σε συνεργασία με την Παπαχαραλάμπειο Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου και το ελληνικό παράρτημα της International Darksky Association. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 13 Μαΐου 2022, στην Παπαχαραλάμπειο Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη με τη συμμετοχή 24 μαθητών από το 2ο Γυμνάσιο Ναυπάκτου.
Σκοπός της παραπάνω δραστηριότητας ήταν να ενημερώσει τους μαθητές για το τι είναι και πώς διεξάγεται η έρευνα της Επιστήμης των Πολιτών, ώστε να συμμετέχουν στη συλλογή δεδομένων για τη μέτρηση και την αξιολόγηση της φωτορύπανσης.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με μια σύντομη παρουσίαση της Παπαχαραλαμπείου Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου και ακολούθησε μια σύντομη εισαγωγή στην έρευνα της Επιστήμης των Πολιτών και στο έργο CeOS_SE από τη Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών. Ακολούθησε παρουσίαση για τη φωτορύπανση και την επίδρασή της στη φύση και στην αστρονομική παρατήρηση από τον εκπρόσωπο του ελληνικού παραρτήματος της International Darksky Association. Η παρουσίαση επικεντρώθηκε στην ανάγκη ελέγχου της φωτορύπανσης προς όφελος της αστρονομικής έρευνας, της χλωρίδας και πανίδας και της ανθρώπινης υγείας. Το βασικό μήνυμα ήταν ότι η ελεγχόμενη διαχείριση του φωτός μπορεί να βοηθήσει τα αστικά περιβάλλοντα και ότι οι παρατηρήσεις και οι καταγραφές από επιστήμονες-πολίτες μπορούν να βοηθήσουν στη λήψη καλύτερων αποφάσεων. Εξηγήθηκε ότι οι νεαροί επιστήμονες-πολίτες μπορούν να βοηθήσουν στην καταγραφή των βαθμών ορατότητας του σκοτεινού ουρανού, των τύπων φωτός στην περιοχή τους και της θερμοκρασίας του φωτός. Παρουσιάστηκε επίσης η μέθοδος έρευνας που χρησιμοποιείται από το IDA και διανεμήθηκε στους μαθητές ένα διαδικτυακό φύλλο καταγραφής φωτορύπανσης που θα έπρεπε να συμπληρωθεί μέχρι τα τέλη Μαΐου, όταν ο νυχτερινός ουρανός θα είναι χωρίς φεγγάρι.
Οι μαθητές χρησιμοποίησαν το έντυπο καταγραφής που ετοίμασε το ελληνικό παράρτημα της IDA και υπήρχαν 20 διακριτές καταγραφές από εννέα μοναδικούς παρατηρητές. Τέσσερις από αυτούς ήταν κορίτσια και πέντε αγόρια, ενώ η πιο δραστήρια ήταν η «FeyEf». Ενώ οι καταγραφές υποβλήθηκαν σε διαφορετικές ημέρες, με την 26η Μαΐου να είναι η πιο δραστήρια ημέρα από όλες, οι περισσότερες από αυτές εντόπισαν ένα μεσαίο εύρος ορατότητας αστεριών, το οποίο αντιστοιχούσε στο Σχήμα 4 στη φόρμα. Οι περισσότερες καταγραφές της Εικόνας 4 ήταν σε προαστιακή περιοχή, ενώ στο κέντρο της πόλης της Ναυπάκτου παρατηρήθηκαν λιγότερο έναστροι ουρανοί. Ωστόσο, οι λίγες παρατηρήσεις καθαρότερου ουρανού κατάφεραν να δώσουν μεγαλύτερο αριθμό αστεριών, 109, στις κεντρικές συνοικίες της Ναυπάκτου, ενώ τα υπόλοιπα 99 αποδόθηκαν σε περιαστικές περιοχές, όπως ο Άνω Πλατανίτης, το Δένδρο και η Μαναγούλη. Ο παρακάτω χάρτης δείχνει τις καταγραφές ορατότητας αστεριών με τον χαμηλότερο αριθμό να υποδηλώνει χαμηλή ορατότητα και τον υψηλότερο αριθμό να δείχνει υψηλό βαθμό ορατότητας αστέρων.
Τα περισσότερα από τα δημόσια φωτιστικά (30) είναι τύπου τρία, αποκοπής, και τα πιο πολλά από αυτά παρατηρήθηκαν στον Άνω Πλατανίτη. Είναι ενθαρρυντικό ότι στα κεντρικά σημεία της Ναυπάκτου τα φωτιστικά σώματα κόβουν πλήρως τη διάχυση του φωτός και μόνο έξι φώτα είναι μερικής αποκοπής. 55 από τα φωτιστικά χρησιμοποιούν θερμό φως και μόνο 12 χρησιμοποιούν ψυχρό, σχεδόν όλα στην κεντρική Ναύπακτο.
Το επίπεδο γνώσης των μαθητών για την Επιστήμη των Πολιτών και η ικανοποίηση από την εκδήλωση μετρήθηκαν με τη χρήση ερωτηματολογίων, όπου συγκεντρώθηκαν τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά δεδομένα. Τρεις από τους μαθητές δήλωσαν ότι η δραστηριότητα ήταν καλή, 11 ότι ήταν πολύ καλή και 10 ότι ήταν εξαιρετική. Οι μαθητές/ριες δεν ήταν εξοικειωμένοι με τους όρους Open Science και Citizen Science, καθώς μόνο δύο δήλωσαν ότι ήταν εξοικειωμένοι με τους όρους αυτούς. Ωστόσο, κανένας/καμία από τους μαθητές και τις μαθήτριες δεν είχε συμμετάσχει σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την Επιστήμη των Πολιτών στο παρελθόν. Όλοι τους δήλωσαν ότι η συμμετοχή τους στη δραστηριότητα ήταν πολύ χρήσιμη και ότι έμαθαν νέα πράγματα εκείνη την ημέρα. 21 από τους 24 είπαν ότι θα χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις που πήραν από αυτή τη δραστηριότητα.